Rządz (Grudziądz)

---

Położenie

Dzielnica znajduje się w południowo-zachodniej części miasta, w malowniczej lokalizacji na skarpie nadwiślańskiej. Jest to obszar, który wyróżnia się swoim atrakcyjnym położeniem, co przyciąga zarówno mieszkańców, jak i przyjezdnych.

Na zachodniej stronie graniczy z Mniszkiem, który jest jednym z bardziej znanych punktów w regionie, a także z Lasem Komunalnym, co zapewnia mieszkańcom dostęp do zieleni oraz możliwości rekreacji. Natomiast w kierunku północnym graniczy z dzielnicą Strzemięcin oraz Nadbrzeżem Wiślanym, co czyni tę lokalizację jeszcze bardziej interesującą dla osób ceniących sobie bliskość przyrody i rzeki.

Toponimia

Rządz to miejsce, którego prawdziwe znaczenie nazwy pozostaje tajemnicą. W historycznych dokumentach odnajdujemy różne formy tej nazwy, takie jak Rensen, Renzen, Renssin, Rensin oraz Rondsen. K. Ślaski przedstawia interesującą hipotezę, że Rządz, podobnie jak wiele innych nazw miejscowości w regionie ziemi chełmińskiej, ma swoje korzenie w kulturze pruskiej. Początkowo odniesienie to dotyczyło jedynie jeziora Rządzkiego, które stanowiło centralny punkt tej nazwy.

Podział administracyjny

Dzielnica Rządz jest podzielona na kilka kluczowych części, które obejmują różnorodne osiedla. Poniżej przedstawiamy szczegółowy spis tych lokalizacji:

• Stary Rządz,
• Osiedle Rządz,
• Nowy Rządz,
• Rządz Przemysłowy,
• Dębowe Wzgórze.

Historia

Na podstawie przeprowadzonych badań archeologicznych, obszar dzielnicy Rządz jest mimo wszystko datowany na okres epoki brązu i wczesnego etapu epoki żelaza, co miało miejsce około 1300 do 200 roku przed naszą erą. Rozkwit osady datuje się na epokę lateńską oraz okres rzymski, obejmujący lata od 150 do 450 n.e. W 1883 roku odkryto tutaj 890 grobów, w których znaleziono ponad 1600 przedmiotów zabytkowych. W kolejnych latach natrafiono na grób z wyposażeniem, zawierającym narzędzia kowalskie oraz militarne, takie jak groty, tarcze i miecze. Archeolodzy na podstawie tych znalezisk przypuszczają, że istniał here ośrodek metalurgiczny oraz kowalski.

Rządz usytuowane było tuż przy prawym brzegu Wisły. W pobliżu osady rozciągało się jezioro Rządz, które charakteryzowało się długim i wąskim kształtem. Warto zauważyć, że jezioro to oddzielało powiat chełmiński od powiatu grudziądzkiego. Istotnym wydarzeniem historycznym, które miało miejsce tu, był dzień 15 czerwca 1243 roku, kiedy to odbyła się bitwa między Prusami a Krzyżakami. W tej starciu zginęło około 1200 ludzi, a z 400 rycerzy przeżyło jedynie 10.

W roku 1410 folwark Rządz, który został rozbudowany, otrzymał od Polaków 100 marek zadośćuczynienia za zniszczenia, które miały miejsce po bitwie pod Grunwaldem. Folwark ten pozostał w rękach komtura grudziądzkiego aż do 1736 roku. W wyniku królewskiego dokumentu, majątek Rządza został przekazany na 27 lat w dzierżawę Chrystianowi i Annie Blombeck, po 1772 roku Blomberckowie otrzymali kontrakt dziedziczny, co pozwoliło im na warzenie piwa i pędzenie wódki na potrzeby karczmy w Mniszku, która również była ich dzierżawą.

W 1802 roku Rządz przeszedł pod opiekę rodziny Hoffów, która dodatkowo uzyskała 221 mórg oraz 110 prętów terenów położonych pomiędzy ich posiadłościami a wsią Rudnik, która obecnie znajduje się w granicach dzielnicy Mniszek. W trakcie oblężenia Grudziądza przez wojska napoleońskie w 1807 roku, folwark Rządz służył jako lazaret, który był kierowany przez doktora Peternicka.

W 1868 roku Rządz liczył 38 zabudowań, w tym 19 mieszkalnych, które zamieszkiwało 195 osób. Do roku 1910 populacja wzrosła do 325 mieszkańców na obszarze 772,5 ha. Natomiast w 1931 roku liczba mieszkańców wzrosła do 538.

W 1984 roku w Rządz powstało pierwsze osiedle mieszkaniowe, co było efektem rozstrzygnięcia konkursu dotyczącego zagospodarowania przestrzennego Rządza, odbywającego się w 1974 roku. Pierwszy budynek Spółdzielni Mieszkaniowej został oddany do użytku 5 listopada 1984 roku.

Ulice

W Grudziądzu znajduje się wiele ulic, które mają swoje unikalne historyczne i kulturowe znaczenie. Oto lista niektórych z nich:

• bołtucia,
• gąsiorowskiego,
• hubala (do 1990 r. ul. Związku Młodzieży Polskiej),
• konstytucji 3 maja,
• kulerskiego,
• łęgi,
• mastalerza,
• sobieskiego,
• sujkowskiego,
• rakowskiego,
• sonkowskiego (do 2016 r. ul. Leona Kruczkowskiego).

Zabudowa

Obszar zabudowy w tej dzielnicy prezentuje szereg różnorodnych stylów architektonicznych. W najstarszej części, znanej jako Stare Rządze, możemy zobaczyć domy jednorodzinne, które sąsiadują z historycznymi budynkami po dawnych PGR-ach.

Warto zwrócić uwagę, że na osiedlu Rządz znajdują się bloki wielkopłytowe z lat 80., które są zarządzane przez lokalną Spółdzielnię Mieszkaniową. Te budowle nadają specyficzny charakter temu rejonowi.

Nieopodal, w Nowym Rządzu, można podziwiać nowoczesną zabudowę szeregową domków jednorodzinnych. Osiedle Dębowe Wzgórze wyróżnia się między innymi nowoczesnymi blokami mieszkalnymi, a także domami jednorodzinnymi, bliźniaczymi oraz szeregowymi.

Komunikacja

Rządz jest doskonale skomunikowany z innymi dzielnicami Grudziądza. Znajdują się tu tramwaje linii numer 2, które regularnie obsługują mieszkańców. Dodatkowo, linie autobusowe, w tym 4, 10, 14, 16, 17, 19, 21 oraz nocna „N”, również kursują na tym obszarze.

Warto zauważyć, że przy ulicy Konstytucji 3 Maja znajduje się pętla tramwajowa „Rządz”, gdzie tramwaj linii „dwójka” zawraca.

Ponadto, w okolicy ulicy Łęgi umiejscowiona jest pętla autobusowa „Rządz”, która służy jako punkt startowy i końcowy dla linii 4 i 14.

Od 2024 roku mieszkańcy będą mogli również korzystać z nowego przystanku kolejowego PKP przy ulicy Południowej, który będzie nosił nazwęGrudziądz Rządz.

Życie dzielnicy

W dzielnicy Rządz w Grudziądzu można znaleźć wiele interesujących miejsc, które przyczyniają się do społecznego życia mieszkańców. Na pierwszym miejscu warto wymienić Szkołę Podstawową nr 20 im. 18 Pułku Ułanów Pomorskich, która stanowi ważny punkt edukacyjny w tej okolicy.

Mieszkańcy mają również dostęp do obiektów sportowych, w tym basenu oraz boiska orlik, które zostały zlokalizowane w obrębie zespołu szkół. To doskonałe miejsce dla amatorów aktywnego spędzania czasu oraz dla rodzin z dziećmi.

Kolejnym ważnym obiektem jest kościół parafii pod wezwaniem św. Stanisława, Biskupa i Męczennika oraz św. Teresy od Dzieciątka Jezus. Taki punkt sakralny pełni nie tylko rolę religijną, ale także integrującą społeczność lokalną.

Warto także zaznaczyć, że na terenie dzielnicy powstał pierwszy hipermarket sieci Real w mieście, który przez wiele lat dostarczał mieszkańcom niezbędnych towarów. Ten obiekt, później przekształcony w Auchan, funkcjonował do 30 września 2020 roku, stając się istotnym miejscem zakupowym dla lokalnej społeczności.

---

Oceń: Rządz (Grudziądz)

---