Kościół i klasztor Reformatów w Grudziądzu

---

Historia

„Klasztor reformatów, który jest usytuowany przy kościele pod wezwaniem Świętego Krzyża, powstał na obrzeżach Grudziądza, w rejonie Fijewa, w latach 1750–1751. Sfinansowany został przez znaną postać tamtego okresu, marszałka nadwornego koronnego oraz starostę grudziądzkiego, Jerzego Augustyna Mniszcha. O podobieństwach w stylu z innymi klasztorami, takimi jak te w Brodnicy i Siennicy, świadczy fakt, że najprawdopodobniej projektantem tego budynku był architekt królewski, Antonio Solari.

W późniejszych latach wnętrza klasztoru wzbogaciły się w wysokiej jakości wyposażenie, które skonstruowano z niepolichromowanego drewna. Do jego składu wchodziło m.in. pięć ołtarzy, które zostały wykonane przez lokalny warsztat, obsługujący potrzeby zakonu w pobliskim Toruniu, jak również w Brodnicy, Płocku oraz Pułtusku. Ołtarz główny został poświęcony w roku 1755.

Po tym, jak Grudziądz stał się częścią Prus w wyniku I rozbioru Polski, w 1801 roku miał miejsce proces kasaty klasztoru. Kilka lat później, klasztor został przekształcony w zakład karny, a kościół włączono w jego obręb w 1831 roku. Stan ten trwa do dnia dzisiejszego.

W międzywojniu kościół był dobrze zachowany i dostępny dla zwiedzających. Jednakże, po II wojnie światowej, nastąpiła sekularyzacja świątyni, a jej wnętrze zostało przebudowane na cele magazynowe. Na skutek tych zmian, przestrzeń została podzielona stropem na dwie kondygnacje, a cenne wyposażenie zostało zniszczone.

W 1960 roku przeprowadzono renowację elewacji budynku, jednak od tamtej pory jego stan zauważalnie się pogorszył. Obecnie pomieszczenie świetlicy, znajdujące się na parterze dawnego kościoła, służy jako prowizoryczna kaplica. Po 2010 roku, zewnętrzna strona budynku zyskała nową elewację, a dach został wymieniony. Niemniej jednak, wewnętrzna struktura pozostała podzielona stropem.

Obecnie opiekę nad wnętrzem sprawuje ksiądz Wojciech Pyrzewski, więzienny kapelan, który stara się przywrócić klasztorowi dawną świetność, mimo że zadanie to nie należy do łatwych.

Zabytki

Kościół oraz klasztor Reformatów w Grudziądzu to ważne zabytki stylu późnobarokowego. Ich prezbiterium jest zwrócone w kierunku wschodnim. Świątynia charakteryzuje się czteroprzęsłową nawą, która jest zwieńczona sklepieniem kolebkowo-krzyżowym, oraz dwuprzęsłowym prezbiterium, zamkniętym prostą linią.

Wnętrze kościoła wyróżnia się ścianami, które dzielą pilastry z bogato zdobionymi kapitelami. Fasada budowli przyciąga wzrok dzięki swojemu ozdobnemu wyglądowi, który jest podzielony pilastrami i zawiera dużą oś okienną oraz nisze, w których umieszczono figury świętych po obu stronach. Całość zwieńczona jest wysokim, wolutowym szczytem, w którym znajduje się okrągłe okno oraz trójkątny naczółek.

Dachy kościoła są dwuspadowe i pokryte dachówką, a nad nawą góruje ażurowa, dekoracyjna sygnaturka. Do świątyni od strony północnej przylegają zabudowania poklasztorne, które są trójskrzydłowe, piętrowe i także posiadają siodłowe dachy. Te budynki skupiają się wokół kwadratowego wirydarza.

W zbiorach Muzeum w Grudziądzu można znaleźć liczne figury z rokokowych ołtarzy, które niestety są częściowo uszkodzone, lecz nadal zachwycają swoim artystycznym pięknem.

---

Oceń: Kościół i klasztor Reformatów w Grudziądzu

---