Kościół św. Jana w Grudziądzu

---

Historia

Historia kościoła św. Jana w Grudziądzu sięga roku 1916, kiedy to zbudowano go jako świątynię dla Kościoła Katolicko-Apostolskiego, który w tym mieście działał od 1864 roku. Zastąpił on wcześniejszą kaplicę znajdującą się przy ul. Trynkowej, obecnie ul. Marii Curie-Skłodowskiej. Budowlę tę prawdopodobnie zaprojektował miejscowy architekt F. Winkler. Kościół zlokalizowany jest na Starym Mieście, w sąsiedztwie zachowanych gotyckich murów obronnych, wzdłuż których znajdowała się promenada. Zanim stał się miejscem kultu, teren ten przynależał do szkoły.

Ten niewielki kościółek jest przykładem późnego neogotyku, z cechami uproszczonymi, które wpisują się w duch modernizmu. Architektoniczne rozwiązania zostały starannie dostosowane do otaczającego zabytkowego krajobrazu. Budynek jest z cegły, jednonawowy i bezwieżowy, a jego prezbiterium jest płytkie i skierowane na południe. Dach jest dwuspadowy, pokryty dachówką, a fasada wyróżnia się trójkątnym szczytem oraz gęstym rytmem ukośnie ustawionych sterczyn, które odcinają się na tle wąskich, jasno tynkowanych blend.

Fasada kościoła z dominującym szczytem doskonale zamyka perspektywę z ul. Murowej. Po bokach budowli znajdują się przypory, które wzmacniają elewacje. Wnętrze kościoła charakteryzuje się nawą z beczkowym sufitem, eksponującą strop w prezbiterium oraz prostokątnymi oknami, które oświetlają przestrzeń. Świątynia ma długość 22,9 metra oraz szerokość 9,8 metra. Z racji spadku terenu, wejście znajduje się w zachodniej części, a z drugiej strony, na poziomie przyziemia, ulokowane jest pomieszczenie mieszkalne.

Podczas II wojny światowej, w 1945 roku, kościół uległ uszkodzeniu. W 1946 roku opuszczony budynek został przejęty przez polską parafię ewangelicko-augsburską, która została utworzona w 1931 roku i do 1939 roku korzystała z dużego kościoła przy ul. Mickiewicza. Po wielu staraniach parafian, zwłaszcza inż. Artura Damica, 3 listopada 1946 roku odbyło się poświęcenie świątyni. W 1947 roku postawiono ogrodzenie, a do 1948 roku kompleto wyposażenie z innych, nieczynnych już świątyń poewangelickich.

Wnętrze kościoła ukazuje neogotycki ołtarz z obrazem datowanym na 1936 rok, który przedstawia Powołanie pierwszych uczniów Chrystusa (Łk 5, 1-11). Neogotyckie są również ambona, chrzcielnica oraz prospekt organowy. Obok budowli stoi figura Chrystusa, która nawiązuje do rzeźby autorstwa Bertela Thorvaldsena. W latach 2001–2002 przeprowadzono gruntowny remont świątyni, co przyczyniło się do poprawy jej stanu.

Cmentarz

Cmentarz ewangelicki, który został założony w 1894 roku, znajduje się przy ulicy Cmentarnej. Na jego terenie można zobaczyć efektowną neorenesansową bramę wjazdową, która przyciąga wzrok swoim niepowtarzalnym stylem architektonicznym. Dodatkowo, zachowały się tutaj także kaplica pogrzebowa, kostnica oraz dom grabarza, które tworzą spójną całość z otoczeniem.

Wnętrze kaplicy ozdobione jest interesującą figurą żałobnicy z nagrobka Hermanna Sawitzkiego, który odszedł z tego świata w 1918 roku. Niestety, poza tym dziełem sztuki, na cmentarzu przetrwało niewiele starych nagrobków, co podkreśla unikalność i historyczną wartość tego miejsca.

---

Oceń: Kościół św. Jana w Grudziądzu

---