Pomnik Żołnierza Polskiego w Grudziądzu

---

Historia

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę oraz po powrocie Grudziądza do II Rzeczypospolitej 23 stycznia 1920 roku, jednym z pierwszych działań, które podjęło społeczeństwo, było usunięcie niemieckich pomników umiejscowionych w kluczowych punktach miasta. W wyniku tego wiele lokalizacji pozostało z pustymi cokołami, co stwarzało możliwość ich przyszłego wykorzystania.

W 1925 roku, z inicjatywy Towarzystwa Upiększania Miasta, postanowiono zaadoptować cokół pomnika Ottona von Bismarcka z 1912 roku, znajdujący się przy pl. 23 Stycznia. Wprowadzono niewielkie zmiany, w tym umieszczenie godła państwowego oraz tablicy z odpowiednim napisem, co dało początek skromnemu pomnikowi Nieznanego Żołnierza.

Jednakże to rozwiązanie miało charakter tymczasowy, gdyż projektowano bardziej reprezentacyjną formę, odpowiednią dla miasta będącego siedzibą istotnego garnizonu. W 1927 roku powołano społeczny komitet budowy, którym kierował mecenas Julian Szychowski, przewodniczący Rady Miejskiej. Pomnik został zaprojektowany przez Stanisława Jackowskiego z Warszawy, znanego z koncepcji pomnika Jana Kilińskiego. Jego odsłonięcie miało miejsce 30 listopada 1930 roku, co miało na celu uczczenie dziesiątej rocznicy powrotu Pomorza do Polski oraz stulecia wybuchu powstania listopadowego.

Zestawienie dynamicznego posągu żołnierza z sztandarem zwycięstwa i starego cokołu okazało się nie tylko symboliczne, ale również kompozycyjnie udane. „Pomnik Żołnierza Polskiego, uosabiającego Wolność i Niepodległość” zyskał natychmiastowe uznanie oraz stał się miejscem patriotycznych manifestacji. Warto zauważyć, że także popiersie marszałka Józefa Piłsudskiego, odsłonięte w 1933 roku w pobliżu dworca kolejowego, określano mianem Pomnika Niepodległości.

Mimo to, nie wykorzystano zaskakującej cechy cokołu, który miał być połączony z dekoracyjnym wodotryskiem. Dotychczasowy pomnik przy pl. 23 Stycznia został rozebrany. Monument na rynku, jak również inne polskie pomniki, został zburzony już w pierwszych dniach hitlerowskiej okupacji w 1939 roku. Po wojnie, mimo oczekiwań lokalnej społeczności, nie udało się szybko przywrócić monumentu.

W 1979 roku Koło Wychowanków Średnich Szkół Grudziądza z lat 1920-1939 wystąpiło z właściwą inicjatywą publiczną, a jednak to kolejna inicjatywa, podjęta w 1982 roku we współpracy z Grudziądzkim Towarzystwem Kultury, spotkała się z akceptacją ze strony przedstawicieli władz miejskich, politycznych i wojskowych. Po długich staraniach, 11 października 1986 roku odsłonięto replikę pomnika Żołnierza Polskiego, zaprojektowaną przez Ewelinę i Henryka Siwickich z Torunia. Na nowo zaprojektowanym kanciastym cokole umieszczono brązowy kartusz z napisem: „Nie zginęła i nigdy nie zginie”. Dopiero w 1990 roku umieszczono brązową tablicę, która przypomina o historii pomnika.

W 2010 roku, w ramach działań mających na celu przywrócenie historycznego wyglądu rynkowi, Pomnik Żołnierza Polskiego został umieszczony na nowym cokole, który miał zbliżony wygląd do przedwojennego. Akt erekcyjny został uroczyście wmurowany przez prezydenta RP Bronisława Komorowskiego w dniu 27 października 2010 roku.

---

Oceń: Pomnik Żołnierza Polskiego w Grudziądzu

---