Spichrze w Grudziądzu

---

Historia

Po ustanowieniu Grudziądza przez Zakon Krzyżacki w 1291 roku, już w początkowych dekadach XIV wieku rozpoczęto prace nad budową murów obronnych, które otaczały miasto. W tym czasie zaplanowano także umiejscowienie pojedynczej linii obronnej na wzniesieniu, od strony Wisły. W latach 1346–1351 powstał murowany spichrz Bornwalda, a w późniejszych latach, około 1364, dobudowano kilka kolejnych. W 1504 roku, wzdłuż dzisiejszej ul. Spichrzowej, funkcjonowało już 14 takich obiektów, z przewagą murowanych, co dowodziło o znaczącej roli Grudziądza w regionalnym handlu rzecznym.

Setkę lat później liczba spichrzy wzrosła do 16. Ich strategiczna lokalizacja blisko portu, usytuowanego pod stroma skarpą, przyczyniła się do ich rozwoju. Solidne, wysokie mury z niewielkimi oknami zapewniały nie tylko bezpieczeństwo przed najeźdźcami, ale również stabilizowały ziemię przed osuwaniem. Ze względu na topografię, budynki od strony Wisły miały nawet do sześciu kondygnacji, podczas gdy od strony miasta były zazwyczaj parterowe lub piętrowe, z dachem dwuspadowym, a ich wewnętrzna konstrukcja wykonana z drewna pozostawała niewzruszona przez wieki zmian.

W dawnych czasach, wzorem XVIII-wiecznych rycin, spichrze były połączone z nabrzeżem poprzez drewniane rynny, co umożliwiało zsypywanie zboża bezpośrednio na barki i statki. Miasto komunikowało się z portem poprzez obronną Bramę Wodną, a z czasem zbudowano kolejne dwie furty. Poza handlem zbożem, spichrze czasowo spełniały inne funkcje, w tym jeden z obiektów, który w latach 1603–1608 (lub do 1618 roku) był używany jako świątynia ewangelicka po tym, jak kościoły przeszły na rzecz katolików.

W 1659 roku, podczas walk o Grudziądz w czasie szwedzkich najazdów, wiele spichrzów uległo zniszczeniu, jednak ocalało sześć. Proces odbudowy trwał aż do XVIII wieku; dawniej szersze działki podzielono na węższe, co pozwoliło na wzrost liczby obiektów do około trzydziestu. W XIX wieku powstały kolejne spichrze i magazyny w sąsiedztwie miasta oraz na nabrzeżu wiślanym, z których niestety wiele z nich już nie istnieje. W 1903 roku pięć budynków spłonęło, niektóre z nich zostały przekształcone na mieszkania poprzez wstawienie dużych okien i dodanie balkonów.

Rok 1909 przyniósł budowę monumentalnych schodów wzdłuż ulicy Ratuszowej, które nazwano później Schodami Słowackiego. Znaczące zniszczenia miały miejsce podczas walk o miasto w 1945 roku, a prace odbudowujące trwały od 1946 do 1966 roku. Obecnie część spichrzy pełni funkcje magazynowe i mieszkalne, natomiast kilka z nich zostało przystosowanych dla Muzeum w Grudziądzu. W jednym z budynków, połączonym krytym przejściem z dawnego kolegium jezuickiego, mieszczą się biura Urzędu Miejskiego. Podobną konstrukcję, ale znacznie późniejszą, posiada ganek łączący jeden ze spichrzów z zapleczem hotelu „Królewski Dwór” przy Rynku.

Spichrze, wzniesione w formie zwartego bloku, które tworzą unikalny widok nadwiślańskiej panoramy, odzwierciedlają nie tylko historyczną architekturę, lecz także społeczno-gospodarczy rozwój regionu. Te obiekty stały się symbolem Grudziądza, co potwierdza nocna iluminacja, przyciągająca uwagę turystów. Relikty gotyckich murów o wątku wendyjskim przetrwały w dolnych kondygnacjach niektórych z nich, a ceglane lico ścian od strony Wisły, wzmocnione potężnymi przyporami, na pierwszy rzut oka przywodzi na myśl średniowieczną architekturę.

Jedyne elementy dekoracyjne to herby, którymi oznaczano poszczególne budynki. Do dzisiaj zachowała się Alegoria Handlu z 1771 roku umiejscowiona przy ul. Spichrzowej 47. 14 listopada 2017 roku, decyzją prezydenta RP, spichlery grudziądzkie zostały wpisane na listę Pomników Historii.

---

Oceń: Spichrze w Grudziądzu

---