Mury obronne w Grudziądzu

---

Historia

Po uzyskaniu lokacji Grudziądza w 1291 roku, rozpoczęto prace nad ochroną miasta poprzez budowę systemu fortyfikacji. Te kompleksowe fortyfikacje składały się z prostokątnych linii murów obronnych oraz fos, zintegrowanych z wcześniejszymi obwarowaniami zamku krzyżackiego, znajdującymi się na północnym zachodzie miasta. Oczekuje się, że pierwsze ceglane elementy gotyckich murów zaczęły powstawać na początku XIV wieku.

W średniowieczu struktury te były wielokrotnie modyfikowane oraz podwyższane, zwłaszcza w XV wieku. W skład tego systemu obronnego wchodziła podwójna linia murów, która posiadała cztery główne bramy: Toruńską, umiejscowioną w okolicy obecnej ulicy Klasztornej od strony południowej, w kierunku Chełmna i Torunia, oraz Łasińską, prowadzącą od północy w kierunku Kwidzyn i Malbork, przy ulicy Starej. Pozostałe bramy to Wodna, znajdująca się przy ulicy Spichrzowej na południowym zachodzie, prowadząca do portu wiślanego, oraz Boczna, usytuowana przy ulicy Mickiewicza, kierująca na pobliskie łąki i pastwiska miejskie.

Poza tym, istniała Brama Zamkowa, która łączyła oba elementy obronne. Już w XIV wieku, pojedynczy mur na skarpie od strony Wisły został stopniowo zastąpiony linią obronnych, kilkukondygnacyjnych spichrzów. Wzdłuż murów wzniesiono dziesięć baszt obronnych, w tym jedną w kształcie ośmioboku. W 1552 roku, przekopano kanał Trynka, którego wody zasilły fosę oraz napędzały dwa młyny przemysłowe.

W XVII wieku, przed Bramą Boczną, zbudowano dodatkowe umocnienia ziemne, podczas gdy średniowieczne mury wzmacniano skarpami. Niestety, w drugiej połowie XIX wieku, w związku z dynamicznym rozwojem Grudziądza, większość dawnych fortyfikacji została zniszczona, a fosy zostały zasypane, co spowodowało przebudowanie obszaru i utworzenie ulic Groblowej oraz Małogroblowej.

Architektura

W Grudziądzu do dzisiaj zachowały się fascynujące relikty architektury obronnej, w tym przekształcona Brama Wodna. Jej dolna część, która wyróżnia się ostrołukowym przejazdem, datowana jest na XIV wiek. Po tragicznych wydarzeniach oblżenia miasta w 1659 roku, górna część bramy została przekształcona w cele mieszkalne. W wyniku zniszczeń podczas II wojny światowej w 1945 roku, brama przeszła gruntowną odbudowę w latach 1953-1955.

Najlepiej zachowany fragment obronnych murów znajduje się w południowo-wschodniej części, między wylotami ulic Klasztornej i Szkolnej. W pobliżu kościoła ewangelickiego można dostrzec również znaczne fragmenty narożnej baszty obronnej, która w XVIII wieku służyła jako areszt.

Wzdłuż tego odcinka murów wytyczono piękny ciąg spacerowy, powstały na miejscu dawnej fosy, która została zasklepiona na przełomie XX wieku, aby umożliwić swobodny dostęp do tych historycznych miejsc. Na wewnętrznej stronie murów, w XVI wieku, dodano tynkowaną wieżyczkę wodociągową, co podkreśla talenty budowniczych tamtych czasów.

Ponadto, w elewacjach oraz w najbliższym sąsiedztwie XVIII-wiecznego dawnego klasztoru benedyktynek (aktualnie muzeum), można znaleźć wiele reliktów architektonicznych. Konflikty pomiędzy zakonnikami a miastem toczyły się głównie w związku z bezprawnym obniżaniem umocnień przez zakonnice. Również ściany XIX-wiecznych kamienic przy ulicy Murowej skrywają wiele historycznych elementów.

W podwórzu przy ulicy Mickiewicza można zauważyć pozostałości mostu, który prowadził do Bramy Bocznej. Dodatkowo, przetrwały znaczne fragmenty narożnych murów, które oddzielają zamek od miasta, usytuowanych przy ulicach Tkackiej oraz Zamkowej. Te wszystkie pozostałości ukazują bogatą historię i niezwykłe znaczenie architektury obronnej Grudziądza, która darzy mieszkańców i turystów swoimi tajemnicami.

---

Oceń: Mury obronne w Grudziądzu

---